Er wordt veel geschreven over de invloed van schimmels in huis op de gezondheid van de mens. Wij hebben de betrouwbare bronnen erbij gepakt en alle inzichten voor u gebundeld.
Op deze pagina leest u de volgende onderwerpen:
Hoe maken schimmels ons ziek?
Welke symptomen gaan gepaard met vocht in huis?
Gezondheidsklachten door vocht en schimmels
Invloed schimmel op gezondheid: De risicogroepen
Welke schimmels zijn gevaarlijk?
Veelgestelde vragen
Hoe maken schimmels ons ziek?
De aanwezigheid van schimmels in huis kan aanleiding geven tot diverse gezondheidsproblemen. Schimmels in huis bestaan uit een netwerk van schimmeldraden waarop sporendragers zich kunnen ontwikkelen. Hierin worden sporen gevormd die een belangrijke rol spelen in de voortplanting en overleving van schimmels. De sporen zijn zeer klein en worden verspreid doordat ze in de lucht worden meegenomen. Schimmels kunnen naast sporen ook Vluchtige Organische Stoffen (VOS) verspreiden.
De aanwezigheid van sporen van schimmel in een woning kan aanleiding geven tot diverse gezondheidsklachten volgens het RIVM (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu). Naast sporen en VOS kunnen er ook fragmenten van schimmeldraden en giftige secundaire metabolieten vrijkomen. Deze schimmel bestanddelen kunnen luchtwegen irriteren en nog veel meer gezondheidsklachten veroorzaken.
Schimmels worden niet snel ontdekt!
Schimmels zijn in veel gevallen niet direct visueel waarneembaar. Dit omdat het bijvoorbeeld achter het behang zit, onder de vloer of bijvoorbeeld achter een kast. Dit betekent dat schimmels vaak pas geconstateerd worden als ze zich al verder hebben verspreid. Ondanks het feit dat schimmels niet altijd zichtbaar zijn, kunt u ze ook herkennen aan de geur en aan bepaalde symptomen waar u last van kunt krijgen. De symptomen lichten we in de volgende alinea verder toe.
Welke symptomen gaan gepaard met vocht in huis?
Volgens het GGD blijkt de aanwezigheid van vocht in de woning invloed te hebben op de gezondheid van de mens. De meest voorkomende symptomen zijn bijvoorbeeld:
- Benauwdheid
- Verkoudheid (verstopte neus, loopneus, keelpijn)
- Slecht slapen
- Veel niezen en hoesten
- Geïrriteerde ogen (jeukende ogen, rode ogen)
Als schimmels niet snel worden bestreden en schimmelsporen zich verspreiden, kunnen er ook andere symptomen voorkomen. In dat geval heeft schimmel nog meer risico voor uw gezondheid. De aanwezigheid van schimmels in huis kan bijvoorbeeld ook de volgende lichamelijke reacties teweeg brengen:
- Allergische huiduitslag
- Piepende ademhaling
- Heesheid
- Slijmhoest
- Vermoeidheid
- Misselijkheid
- Hoofdpijn
- Last van gewrichten (spierpijn)
- Koorts
- Astma-aanvallen
- Ooronstekingen
- Bronchitis
Gezondheidsklachten door vocht en schimmels
Invloed van vochtige woonomstandigheid op de gezondheid
Volgens de WHO (Wereldgezondheidsorganisatie) verhogen vocht en schimmels in het binnenmilieu het risico op nadelige gezondheidseffecten. De belangrijkste bevindingen in de meta-analyse hebben we hier voor u op een rij gezet.
- De blootstelling aan vochtige woonomstandigheden of schimmel geeft een verhoogd risico op het ontstaan van astma en het verergeren van astma. Ook luchtwegklachten en luchtweginfecties zijn een gevolg.
- Resultaten van toxicologisch onderzoek duiden op het optreden van diverse toxische en ontstekingsreacties na blootstelling aan micro-organismen (schimmel).
- Allergische personen zijn extra gevoelig voor vochtproblemen in huis. Toch zijn er ook gezondheidseffecten gevonden bij niet-allergische mensen.
- Een vochtige woning en de groei van schimmels moet zo veel mogelijk worden voorkomen om negatieve gezondheidseffecten te vermijden.
De gevolgen van schimmel (vocht) op onze luchtwegen
Uit een analyse van het RIVM (van ruim vijfduizend meldingen die de GGD’en in Nederland in 2021 en 2022 hebben geregistreerd) blijkt dat de meest genoemde milieugerelateerde gezondheidsklachten (MGK) van het ademhalingsstelsel zijn. Een groot deel van de melders geeft aan last te hebben van benauwdheid, hoesten en irritatie aan de luchtwegen. Ook longontsteking en Bronchitis komen voor.
Bij een hoge luchtvochtigheid in huis, heeft u in veel gevallen ook meer last van ongedierte. Zo kunt u bijvoorbeeld huisstofmijt of zilvervisjes tegenkomen. Deze beestjes kunnen ook voor allergische reacties zorgen. Hier kunt u denken aan hoofdpijn, kriebelhoest, keelpijn en rode en jeukende ogen.
De gevolgen van schimmel (vocht) op onze gewrichten
Uit onderzoeken blijkt dat vochtproblemen of schimmelproblemen in huis ook indirect invloed kunnen hebben op gewrichten. Dit heeft veelal verband met problemen aan de luchtwegen. Voor mensen met reuma of artritis is niet bewezen dat de oorzaak ligt bij vochtproblemen in het binnenklimaat, maar het kan klachten wel versterken. Zowel weersomstandigheden als het binnenklimaat kunnen de mate van pijn beïnvloeden.
Invloed van schimmel op gezondheid: De risicogroepen
Er zijn twee risicogroepen die we onderscheiden: mensen met een verhoogde blootstelling aan schimmels en mensen die vanwege lichamelijke aspecten gevoeliger zijn. Onder de groep met lichamelijke aspecten die gevoeliger zijn lichten we een aantal groepen in het bijzonder nog even toe.
Verhoogde blootstelling
Een verhoogde blootstelling aan vocht en schimmels kan optreden door gebrekkige woonomstandigheden, bouwtechnische gebreken, achterstallig onderhoud of door het bewonersgedrag. Bewonersgedrag heeft te maken met het ventileren en het stoken van de woning. Al deze factoren kunnen volgens het RIVM samenhangen met een lage SociaalEconomische Status (SES).
Verhoogde lichamelijke gevoeligheid
Volgens het GGD en het RIVM behoren heel wat mensen tot een risicogroep als het gaat om de invloed van schimmels en vocht op de gezondheid. Het gaat hier om mensen met een allergie, kinderen, zwangere vrouwen en oudere mensen.
Allergische mensen
Volgens het WHO kunnen zowel allergische als niet-allergische personen gezondheidsklachten ervaren na blootstelling aan vocht en schimmels. Echter blijkt wel dat bij allergische personen klachten vaker optreden en ook kunnen de effecten ernstiger zijn. Om deze redenen worden allergische personen aangemerkt als risicogroep.
Zwangere vrouwen
Bent u zwanger? Dan behoort u tot een kwetsbare doelgroep. Schimmels in huis kunnen volgens onderzoeken impact hebben op uw gezondheid en op de gezondheid van uw ongeboren kind. Het is daarom extra belangrijk om het vochtgehalte in huis te meten en zo snel mogelijk in actie te komen als er een te hoog vochtpercentage is en als er schimmels zijn. Als u meer wilt weten raden we aan om contact op te nemen met de huisarts of gynaecoloog.
Kinderen en baby’s
Kinderen en baby’s zijn in vergelijking met volwassenen gevoeliger voor gezondheidsproblemen door blootstelling aan schimmels. Ze zijn volop in ontwikkeling, de weerstand is lager en ze zijn dus vatbaarder voor de giftige stoffen die vrij komen.
Uit het rapport “Healthy Homes Barometer” (onderzoek van VELUX, 2019) blijkt dat schimmel, vocht en slechte ventilatie een kind van een goede gezondheid naar een slechte gezondheid kan brengen. Zo komen uit resultaten naar voren dat kinderen last krijgen van allergieën, hoger niveau van astma, eczeem, aandoeningen en klachten aan de luchtwegen
Ouderen of mensen met een verzwakt immuunsysteem
Ook voor ouderen en voor mensen met een verzwakt immuunsysteem geldt dat zij vatbaarder zijn voor gezondheidsklachten door schimmel. Ouderen hebben veelal onderliggende aandoeningen waardoor het immuunsysteem de giftige stoffen van schimmels niet tegen kan houden.
Wanneer het over uw gezondheid gaat, adviseren wij altijd om betrouwbare bronnen te raadplegen, zoals de website van GGD of RIVM. Ervaart u klachten? Win dan advies in bij een medisch specialist.
Welke schimmels zijn gevaarlijk?
In huis kunt u duizenden soorten schimmels tegenkomen. De meeste schimmelgroei in huis is vaak zwart of grijs, maar ook wit, roze, geel, groen of zelfs een combinatie van kleuren kunt u tegenkomen. De kleur van schimmel wordt beïnvloed door de voedselbron, door het vochtigheidsniveau en door het licht. Schimmel wordt veelal geïdentificeerd aan de hand van structuur en sporen. Dit is omdat een soort schimmel onder verschillende omstandigheden andere kleuren kan aannemen en in de loop van de tijd kan veranderen.
Giftige schimmels categoriseren wij in vijf categorieën: Stachybotry’s, Penicillium, Cladosporium, Fusarium en Aspergillus. Elke categorie bevat vele soorten schimmels met een breed scala aan schadelijke eigenschappen. Symptomen kunnen varieren van allergische reacties tot ernstige klachten.
Stachybotry’s
Stachybotrys wordt gezien als een zeer gevaarlijke schimmel. De zwarte schimmelsoorten onder dit geslacht produceren mycotoxinen (gif sporen) wat tot ernstige infecties kan leiden. De schimmelsoorten van dit geslacht groeien meestal op materialen die cellulose bevatten en die lange tijd vochtig zijn gebleven. Zo zien we deze soorten terug onder meer karton, gipsplaten, plafond tegels en hout.
Penicillium
De schimmelsoorten van dit geslacht worden vaak in verband gebracht met ziekten zoals nagelschimmel en astma. Van de soorten Penicillium is bekend dat ze in de lucht en in de bodem voorkomen. Het doel van deze schimmels is om voedsel en andere bederfelijke goederen te laten bederven. Deze schimmels komen meestal voor als er een hoog vochtgehalte is in de woning. Zo kunnen ze zich vastklampen aan oppervlakken zoals de muur, het behang, de vloeren en de tapijten. Kleuren variëren van blauw en geel tot groen en wit.
Cladosporium
Cladosporium wordt door experts in de gevaarlijkste schimmel categorie geplaatst. De ruim 300 soorten die tot dit geslacht behoren zijn te zien in een reeks van kleuren groen, bruin, grijs of zwart. De schimmels van dit geslacht komen veel voor op geschilderde muren, hout, tapijten en gordijnen. Cladosporium kan onder andere zorgen voor ademhalingsproblemen, uitslag, vermoeidheid en na langdurig blootstelling tot ernstige klachten.
Fusarium
Fusarium komt alleen voor bij lagere temperaturen in huis en groeit meestal op ondergronden die beschadigd zijn door water. Hier kunt u denken aan beschadiging aan het tapijt of meubelstoffen. Gelukkig is Fusarium niet heel schadelijk voor de gezondheid. Pas bij langdurige blootstelling kunt u milde allergische reacties en luchtwegklachten ondervinden.
Aspergillus
Schimmels van het geslacht Aspergillus worden door experts gezien als de minst gevaarlijkste schimmels. De Aspergillus familie bestaat uit bijna 200 soorten, slecht 16 daarvan veroorzaken milde gezondheidsklachten voor de mens. De schimmels van dit geslacht hebben veelal een geelgroene kleur en zijn snel te detecteren.
Overige veelgestelde vragen
Kan ik ziek worden van het inademen van schimmel?
Ja, uit verschillende onderzoeken blijkt dat het inademen van vocht of besmet stof kan zorgen voor verschillende klachten aan de luchtwegen (bijvoorbeeld piepende ademhaling, kortademigheid en verkoudheid).
Hoe snel word ik ziek van schimmel?
De meeste mensen worden niet snel ziek van schimmels in huis als er snel actie wordt ondernomen. Voor mensen in een risicogroep gelden andere regels. Voor deze mensen is meer haast gewenst bij het verwijderen van schimmels.
Hoe gevaarlijk is schimmel in de slaapkamer?
Slapen in schimmel is nooit een goed idee! Zo zijn benauwdheid, hoofdpijn luchtwegirritaties, jeuk, hoestbuien en astmatische klachten veel genoemde symptomen van onze klanten. Het feit dat u relatief veel tijd op de slaapkamer doorbrengt vergroot deze risico’s.
Is het erg als ik schimmel aanraak?
Het is beter om schimmel niet aan te raken zonder handschoenen. Zowel het inademen als het aanraken van schimmels kan voor irritaties en klachten leiden zeggen diverse bronnen.
